ठमाडौं : दुईदिने भ्रमण सकेर स्वदेश फर्कनुअघि भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले शनिबार नेपालका विभिन्न नेताहरूसँग भेटघाट गरेका छन् । मुक्तिनाथ र पशुपतिनाथको दर्शनपछि आफू बसेको होटल हायातमै मोदीले कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासहित शीर्षनेता, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, संघीय फोरमका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र राजपाका शीर्ष नेतासँग बेग्लाबेग्लै भेट गरे ।
कांग्रेस र राजपाका शीर्ष नेताहरू मोदीसँग सामूहिक वार्तामा थिए भने माओवादी अध्यक्ष दाहाल र फोरम अध्यक्ष यादवले भने एक्लाएक्लै भेट गरेका थिए । दाहाल र यादवसँगको एक्लाएक्लै भेटलाई अर्थपूर्ण रूपमा हेरिएको छ ।
मोदीले शुक्रबार राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र उपराष्ट्रपति नन्दबहादुर पुनसँग शिष्टाचार भेट गरेका थिए । उनले प्रधानमन्त्री केपी ओलीसँग एक्लाएक्लै तथा द्विपक्षीय प्रतिनिधिमण्डलसँग भेटवार्ता गरेका थिए । मोदीले शुक्रबार नै पूर्वप्रधानमन्त्रीहरूसँग सामूहिक वार्ता गरेका थिए । पूर्वप्रधानमन्त्रीहरूसँगको सामूहिक भेटमा सँगै रहेका कांग्रेस सभापति देउवा र माओवादी अध्यक्ष दाहालले शनिबार छुट्टाछुट्टै मोदीसँग भेट गरे ।
शनिबार दिउँसो भएका यी राजनीतिक भेटमा मोदीले लोकतन्त्र सुरक्षित भएमात्र नेपाल-भारत सम्बन्ध सुदृढ हुनसक्ने अभिव्यक्ति नेताहरूसमक्ष दिए । उनले संघीयता कार्यान्वयनका लागि भएका स्थानीय, प्रदेश तथा केन्द्रका तीनै तहको चुनाव भएकोमा राजनीतिक दललाई धन्यवाद दिँदै राजनीतिक स्थिरता र आर्थिक समृद्धिका लागि पहिले लोकतन्त्र सुरक्षित हुनुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।
उनको शनिबारको भेट मूलतः सत्ता गठबन्धन बाहिरका पार्टी नेताहरूसँग केन्द्रित थियो । सभापति देउवासहितको कांग्रेस प्रतिनिधिमण्डलसँगको भेटमा उनले कांग्रेस देउवाकै नेतृत्वमा अघि बढनुपर्ने सुझाव दिएको भेटमा सहभागी उपसभापति विमलेन्द्र निधिले जानकारी दिए ।
कांग्रेसमा सभापति देउवाको नेतृत्व र कार्यशैलीको विरोध गरिरहेका वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेलसमेत सहभागी प्रतिनिधिमण्डलकै सामु मोदीले कांग्रेसको आन्तरिक राजनीतिमा त्यस्तो सुझाव दिएका थिए । ‘शेरबहादुरजीकै नेतृत्वमा कांग्रेस अघि बढ्नु पर्छ’, मोदीलाई उद्धृत गर्दै नेता निधिले भने । भेटमा मोदीले फ्रान्सका राष्ट्रपति र आफूले सँगै चियापान गरेको केन्द्र पर्यटकीय हब बनेको उदाहरण दिँदै नेपाल-भारतबीच पनि पर्यटन विकासको सम्भावनाबारे पनि छलफल गरेका थिए ।
‘केही समयअघि भारत भ्रमण गरेका फ्रान्सका राष्ट्रपतिलाई मैले एउटा साधारण बगैंचामा चियापान आयोजना गरें । त्यो बगंैचा केही समयमै पर्यटक केन्द्र बन्यो’, मोदीलाई उद्धृत गर्दै नेता निधिले भने, ‘त्यस्तै यहाँका पनि कतिपय केन्द्र यस्तै हब बन्न सक्छन् । सवा सय करोड जनसंख्या भएको भारतका जनता पर्यटक भएर आए यहाँको विकासको सम्भावना खोज्न टाढा जानु पर्दैन ।’
नेपाल-भारतबीचको सम्बन्धमा अबको एजेन्डा दुई देशबीच असल मित्रता, आर्थिक समृद्धि र विकासबाहेक अर्काे हुन नसक्नेमा जोड दिँदै मोदीले त्यसका लागि दुवै देशका प्रदेश सरकारबीच समन्वयको आवश्यकता औंल्याए ।
‘अबको एजेन्डा नेपाल-भारत मित्रताबाहेक केही हुन सक्दैन’, मोदीलाई उद्धृत गर्दै निधिले भने, ‘नेपालका स्थानीय तह, सातै प्रदेशका सबै पेसाकर्मी, केन्द्रीय सरकार र भारतका पनि सबै राज्य, केन्द्रदेखि गाउँसम्मका प्रतिनिधि, पेसाकर्मीको भ्रमण दुवै देशमा गराउन सके दुवै देशको विकासमा टेवा पुग्छ ।’
मोदीका अनुसार यस्ता द्विपक्षीय भ्रमणले दुई देशबीचका चुनौती र विकासका अवसर एवं अनुभवको आदानप्रदान गर्न सकिन्छ । ‘म पनि यस्ता भ्रमणको सूची तय गर्दै नेपाल जान भन्छु’, मोदीले कांग्रेस नेतासँग थपे, ‘भारतका २९ राज्य र नेपालका ७ प्रदेशबीच आपसमा भ्रमण गर्न, आफ्नो विकासका लागि आपसी सहयोग आदानप्रदान स्वतन्त्र ढंगले गर्नतर्फ लाग्न सक्नुपर्छ ।’ भेटको सुरुमै देउवाले भ्रमणमा आएकोमा उनलाई धन्यवाद दिएका थिए । ‘यहाँ भ्रमणमा आउनु भएकोमा हामी धन्यवाद दिन चाहन्छौं । भ्रमण अत्यन्त सफल भएकोमा हामी खुसी भएका छांै’, देउवाले मोदीसँग भनेका थिए, ‘जनकपुर, मुक्तिनाथ र पशुपतिनाथको भ्रमणले धार्मिक, सांस्कृतिक मात्र नभएर नेपालको समग्र पर्यटन विकासमा योगदान पुग्ने विश्वास हामीले लिएका छौं ।’
देउवाले मोदीको भ्रमणले नेपाल-भारत सम्बन्ध अझै प्रगाढ बनाउँदै भारतको नेपाल नीति अझै सरल र सहज हुने विश्वास व्यक्त गरेका थिए । भेटमा कांग्रेस नेता पौडेल, उपसभापति निधि, महामन्त्री शशांक कोइराला, महामन्त्री पूर्णबहादुर खड्का, कृष्णप्रसाद सिटौला, सहमहामन्त्री डा.प्रकाशशरण महत, संसदीय दलका उपनेता विजयकुमार गच्छदार, कोषाध्यक्ष सीतादेवी यादवलगायत सहभागी थिए ।
‘सीमा र डुबानको जिम्मेवारी भारतले लिनु पर्छ’
कांग्रेस नेतासँगको भेटलगत्तै मोदीले माओवादी अध्यक्ष दाहालसँग करिब २० मिनेट वार्ता गरेका थिए । दाहालको निजी सचिवालयले भेटपछि जारी गरेको विज्ञप्तिमा दाहालले विराटनगरस्थित महावाणिज्यदूतको अस्थायी कार्यालय, सीमा समस्या, सीमा क्षेत्रको डुबान समस्याको समाधान खोज्न मोदीसँग कुरा राखेका थिए । मोदीकै पार्टी भाजपाका सांसद कीर्ति आजादले शुक्रबार सामाजिक सञ्जालमार्फत मिथिला राज्य अब भारतले माग्नुपर्ने भनी दिएको अभिव्यक्तिप्रति दाहालले आपत्ति जनाएका थिए ।
‘बीजेपीका पूर्वसांसद आजादले दिएको अभिव्यक्ति नेपाल-भारत सम्बन्धविरुद्ध छ । यस्तो भ्रामक र हानिकारक प्रचारले सम्बन्धमा चिसोपना मात्र ल्याउँछ’, दाहालको भनाइ उद्धृत गर्दै उनको निजी सचिवालयले जानकारी दियो ।
मोदीले दाहालसँग एमाले-माओवादी एकता प्रक्रियालगायत विषयमा पनि जिज्ञासा राखेका थिए । ‘तपाईंहरू पार्टी एकताको चरणमा पनि हुनुहुन्छ, शुभकामना छ’, उनले भनेका थिए ।
राजपा अध्यक्ष महन्थ ठाकुरलगायत अध्यक्षमण्डलका नेतासँगको भेटमा भने मोदीले प्रदेश २ मा आफ्नो सम्मानमा भएको नागरिक अभिनन्दन र माता जानकीको दर्शनका समयमा सर्वसाधारणले दिएको आतिथ्यताका लागि धन्यवाद दिएका थिए । उनको भनाइ उद्धृत गर्दै राजपा अध्यक्षमण्डलका नेता राजकिशोर यादवले भने, ‘तपाईंहरूले स्थानीय, प्रदेशसभा र संघीय संसद्मा पाएको मत र जनताको समर्थन एवं सहभागिताका लागि फेरि पनि बधाई । अब प्रदेश विकास गर्न तपाईहरू मिलेर काम गर्नुहोस् । जनसमर्थनले नै लामो समय सत्ता निरन्तर हुने हो।’
मोदीले राजपा प्रतिनिधिमण्डलसँग पनि राजनीतिक स्थायित्वबिना पूर्वाधार र आर्थिक विकास सम्भव नहुनेमा जोड दिएका थिए । ‘विकासका लागि भारतले के गर्नुपर्छ, सहयोग गर्न सदैव तयार छ । कुनै पनि प्रकारको सहयोगमा भारतले तपाईंहरूको विकासमा साथ दिन्छ’, उनको भनाइ उद्धृत गर्दै यादवले भने ।
मोदीसँगको भेटमा संघीय फोरमका अध्यक्ष उपेन्द्रले गणतान्त्रिक आन्दोलन संघीयताका लागि भए पनि त्यसअनुसार संविधान जारी हुन नसक्दा आफूहरूका असन्तुष्टि कायमै रहेको बताएका थिए । यादव-मोदी वार्ताबारे संघीय फोरमका एक नेताले भने, ‘अधुरो र अपूरो संविधानका कारण प्रदेश सरकार लक्ष्यविहीन हुँदै गएको छ । केन्द्रले प्रदेशको अधिकार खोसेको छ ।’ अध्यक्ष यादवले मोदी र आफूबीच शिष्टाचार भेट भएकाले कुनै महत्वपूर्ण विषयमा परामर्श नभएको प्रतिक्रिया दिए ।
