भारतको ऐतिहासिक मौर्य साम्राज्यलाई स्थापित गर्न महान् भूमिका खेल्ने आचार्य चाणक्य एक महान दार्शनिक, दूरदर्शी लेखक तथा प्रकाण्ड विद्वान मानिन्छन् ।
तक्षशिला विश्वविद्यालयका आचार्य रहेका चाणक्यले अर्थशास्त्र नामक पुस्तक लेखेका थिए । जसमा मौर्यकालमा भएको राजनीतिक व्यवस्थाप्रति प्रकास पारिएको छ । चाणक्यको नीति तथा विचार आज पनि सान्र्दभिक मानिन्छ ।
उनले आफ्नो दर्शनमा चार कुरालाई मुल्यवान् मानेका छन् । चाणक्यले मुल्यवान् मानेका ती चार विषय यी हुन् ः
१. दान भन्दा मुल्यवान् केहि छैन
आचार्य चाणक्यको महावाणी अनुसार यस दुनियामा भोजन र पानी दान जस्तो महादान अरु केहि छैन ।
चाणक्यका अनुसार पानी र भोजन जतिको मुल्यवान् वस्तु विश्वमा अरु कुनै हुदैन । त्यसैले जो व्यक्तिले तिर्खाएको र भोको प्राणीलाई तृप्त गराउँछ त्यो मात्रा पुण्य आत्मा मानिन्छ ।
२. एकादशी जस्तो पवित्र दिन अरु छैन
आचार्य चाणक्यका अनुसार हिन्दु पञ्चांगको ११ एकादशी तिथि सबैभन्दा पवित्र तिथि रहेको छ । उनका अनुसार एकादशी तिथिमा पुजा गर्ने वा उपवास राख्नाले मात्र भगवान विष्णुको विशेष कृपा हुने बताएका छन् । एकादशी तिथि भगवान विष्णुको प्रिय दिन मानिन्छ ।
३. गायत्री मन्त्रभन्दा शक्तिशाली अर्को छैन
आचार्य चाणक्यका अनुसार गायत्री मन्त्र बराबरको शक्तिशाली यस संसारमा अर्काे कुनै शक्ति छैन ।
यो मन्त्र नभई महाशक्तिको उपनाम रहेको चाणक्यले बताएका छन् । त्यसैले चाणक्यका अनुसार गायत्री मन्त्र बराबरको अर्काे कुनै मन्त्र छैन । चारै वेदबाट उत्पत्ती भएकी गायत्रीलाई वेदमाता पनि भनिन्छ ।
४. आमा भन्दा ठूलो अरु कुनै छैन
आचार्य चाणक्यका अनुसार यस ब्रमाण्डमा आमाभन्दा ठूलो अरु केहि छैन । ब्रमाण्डको सबैभन्दा ठूलो मापनमा आमा तुल्य कोहि नहुने चाणक्यले बताएका छन् । उनका अनुसार आमा बराबरको न कुनै देवता, न कुनै तीर्थ र न कुनै गुरु हुन्छन् । त्यसैले जो व्यक्ति आफ्नो मातापिताको नियमित सेवा गर्छ उसले अरु कुनै भगवान, तीर्थ वा शक्तिको उपासना गर्नुपर्दैन ।
